历史长河中犹太人的上海方舟
随着犹太历5774年新年的到来,上海的犹太社区和全世界所有犹太社区一样,聚在犹太会堂里吟唱犹太新年祷文。这座会堂是为纪念世界上最古老宗教之一的犹太教而修建的。与其他地方的犹太会堂唯一不同的是,这座会堂归政府所有,犹太人何时可以在里面举行宗教活动由共产党说了算(这意味着频度不会很高)。 <span word="Outside">Outside</span> <span word="the">the</span> <span word="main">main</span> <span word="gate">gate</span> <span word="of">of</span> <span word="the">the</span> <span word="leafy">leafy</span> <span word="compound">compound</span> <span word="in">in</span> <span word="which">which</span> <span word="the">the</span> <span word="Ohel">Ohel</span> <span word="Rachel">Rachel</span> <span word="synagogue">synagogue</span> <span word="is">is</span> <span word="located">located</span>, <span word="a">a</span> <span word="sign">sign</span> <span word="says">says</span> “<span word="Shanghai">Shanghai</span> <span word="Afforestation">Afforestation</span> <span word="Commission">Commission</span>” – <span word="although">although</span>, <span word="thankfully">thankfully</span>, <span word="there">there</span> <span word="is">is</span> <span word="no">no</span> <span word="indication">indication</span> <span word="that">that</span> <span word="the">the</span> <span word="building">building</span> <span word="is">is</span> <span word="used">used</span> <span word="to">to</span> <span word="store">store</span> <span word="agricultural">agricultural</span> <span word="equipment">equipment</span> <span word="between">between</span> <span word="Jewish">Jewish</span> <span word="high">high</span> <span word="holidays">holidays</span>. <span word="But">But</span> <span word="the">the</span> <span word="Shanghai">Shanghai</span> <span word="Education">Education</span> <span word="Administration">Administration</span>, <span word="which">which</span> <span word="actually">actually</span> <span word="owns">owns</span> <span word="the">the</span> <span word="building">building</span>, <span word="limits">limits</span> <span word="the">the</span> <span word="days">days</span> <span word="on">on</span> <span word="which">which</span> <span word="it">it</span> <span word="does">does</span> <span word="open">open</span> <span word="for">for</span> <span word="worship">worship</span> <span word="to">to</span> <span word="a">a</span> <span word="handful">handful</span>. <span word="The">The</span> <span word="rest">rest</span> <span word="of">of</span> <span word="the">the</span> <span word="time">time</span>, <span word="the">the</span> <span word="city">city</span>’<span word="s">s</span> <span word="best">best</span> <span word="preserved">preserved</span> <span word="symbol">symbol</span> <span word="of">of</span> <span word="Judaism">Judaism</span> <span word="is">is</span> <span word="closed">closed</span> <span word="both">both</span> <span word="to">to</span> <span word="the">the</span> <span word="public">public</span> <span word="and">and</span> <span word="to">to</span> <span word="the">the</span> <span word="observant">observant</span>. 拉结会堂(<span word="Ohel">Ohel</span> <span word="Rachel">Rachel</span>)坐落在一座绿意盎然的院子里。院门外标牌写着:“上海市绿化委员会”。但值得庆幸的是,没有迹象显示,在不举行犹太教庆祝活动的时候,这里被用来存放农用设备。但因受到会堂实际拥有者——上海市教育局的限制,会堂一年中对信众开放的天数屈指可数。在开放日以外的其他时候,公众和信众都无法进入这座上海保存最完好的犹太教标志性会堂。 <span word="But">But</span> <span word="don">don</span>’<span word="t">t</span> <span word="worry">worry</span>, <span word="it">it</span>’<span word="s">s</span> <span word="not">not</span> <span word="really">really</span> <span word="personal">personal</span>: <span word="China">China</span> <span word="is">is</span> <span word="far">far</span> <span word="less">less</span> <span word="anti">anti</span>-<span word="Semitic">Semitic</span> <span word="than">than</span> <span word="just">just</span> <span word="plain">plain</span> <span word="anti">anti</span>-<span word="religious">religious</span>. <span word="Chinese">Chinese</span> <span word="Christians">Christians</span> <span word="have">have</span> <span word="it">it</span> <span word="far">far</span> <span word="worse">worse</span>. 但别担心,这种安排并非有意针对犹太人。事实上,与其说中国反犹,不如说中国反宗教。在中国,基督徒的日子难过得多。 <span word="In">In</span> <span word="fact">fact</span>, <span word="the">the</span> <span word="story">story</span> <span word="of">of</span> <span word="Jews">Jews</span> <span word="in">in</span> <span word="China">China</span> <span word="has">has</span> <span word="remarkably">remarkably</span> <span word="little">little</span> <span word="anti">anti</span>-<span word="Semitism">Semitism</span> <span word="in">in</span> <span word="it">it</span>, <span word="says">says</span> <span word="Israeli">Israeli</span> <span word="Dvir">Dvir</span> <span word="Bar">Bar</span>-<span word="Gal">Gal</span>, <span word="whose">whose</span> <span word="vocation">vocation</span> <span word="is">is</span> <span word="researching">researching</span> <span word="and">and</span> <span word="publicising">publicising</span> <span word="Jewish">Jewish</span> <span word="life">life</span> <span word="in">in</span> <span word="Shanghai">Shanghai</span> – <span word="including">including</span> <span word="searching">searching</span> <span word="for">for</span> <span word="thousands">thousands</span> <span word="of">of</span> <span word="desecrated">desecrated</span> <span word="Jewish">Jewish</span> <span word="gravestones">gravestones</span> <span word="that">that</span> <span word="peasants">peasants</span> <span word="have">have</span> <span word="used">used</span> <span word="as">as</span> <span word="threshold">threshold</span> <span word="stones">stones</span>, <span word="or">or</span> <span word="to">to</span> <span word="beat">beat</span> <span word="laundry">laundry</span> <span word="against">against</span>, <span word="since">since</span> <span word="the">the</span> <span word="cultural">cultural</span> <span word="revolution">revolution</span>. 事实上,专门研究和宣传在上海的犹太人生活的德维尔巴尔-贾勒(<span word="Dvir">Dvir</span> <span word="Bar">Bar</span>-<span word="Gal">Gal</span>)称,在华犹太人令人瞩目地几乎没有遭遇反犹活动。巴尔-贾勒的工作之一,是搜寻文革以来流散至民间的犹太人墓碑,这些墓碑被一些农民挖去,用作家里的门槛或洗衣板。 “<span word="There">There</span> <span word="is">is</span> <span word="no">no</span> <span word="anti">anti</span>-<span word="Semitism">Semitism</span> <span word="here">here</span> – <span word="here">here</span> <span word="everything">everything</span> <span word="is">is</span> <span word="about">about</span> <span word="business">business</span>,” <span word="he">he</span> <span word="says">says</span>, <span word="as">as</span> <span word="he">he</span> <span word="guides">guides</span> <span word="us">us</span> <span word="through">through</span> <span word="the">the</span> <span word="streets">streets</span> <span word="of">of</span> <span word="Jewish">Jewish</span> <span word="Shanghai">Shanghai</span> <span word="on">on</span> <span word="one">one</span> <span word="of">of</span> <span word="his">his</span> <span word="daily">daily</span> <span word="tours">tours</span>, <span word="which">which</span> <span word="take">take</span> <span word="in">in</span> <span word="some">some</span> <span word="of">of</span> <span word="the">the</span> <span word="most">most</span> <span word="famous">famous</span> <span word="buildings">buildings</span> <span word="on">on</span> <span word="the">the</span> <span word="Shanghai">Shanghai</span> <span word="Bund">Bund</span> (<span word="built">built</span> <span word="by">by</span> <span word="Baghdadi">Baghdadi</span> <span word="Jews">Jews</span> <span word="early">early</span> <span word="in">in</span> <span word="the">the</span> <span word="last">last</span> <span word="century">century</span>) <span word="but">but</span> <span word="also">also</span> <span word="the">the</span> <span word="Jewish">Jewish</span> <span word="ghetto">ghetto</span>. 巴尔-贾勒在他的“一日游”活动中,领着我们穿行于当年犹太人在上海经常活动的街道,一边告诉我们:“这里没有反犹主义——这儿一切都是生意。”他的路线既包括上海外滩(<span word="Shanghai">Shanghai</span> <span word="Bund">Bund</span>,由巴格达犹太人(<span word="Baghdadi">Baghdadi</span> <span word="Jews">Jews</span>)在上世纪初建造)边的一些著名建筑,也包括当年的犹太人聚居区。 “<span word="No">No</span> <span word="other">other</span> <span word="city">city</span> <span word="saved">saved</span> <span word="so">so</span> <span word="many">many</span> <span word="Jews">Jews</span>,” <span word="says">says</span> <span word="Mr">Mr</span> <span word="Bar">Bar</span>-<span word="Gal">Gal</span>, <span word="as">as</span> <span word="he">he</span> <span word="tells">tells</span> <span word="the">the</span> <span word="story">story</span> <span word="of">of</span> <span word="Shanghai">Shanghai</span>, <span word="port">port</span> <span word="of">of</span> <span word="last">last</span> <span word="resort">resort</span> <span word="during">during</span> <span word="the">the</span> <span word="Holocaust">Holocaust</span>. <span word="When">When</span> <span word="other">other</span> <span word="nations">nations</span> <span word="closed">closed</span> <span word="their">their</span> <span word="doors">doors</span>, <span word="only">only</span> <span word="Shanghai">Shanghai</span> (<span word="then">then</span> <span word="controlled">controlled</span> <span word="by">by</span> <span word="Japan">Japan</span>) <span word="did">did</span> <span word="not">not</span> <span word="require">require</span> <span word="visas">visas</span> <span word="for">for</span> <span word="entry">entry</span> <span word="and">and</span> <span word="imposed">imposed</span> <span word="no">no</span> <span word="quotas">quotas</span> <span word="on">on</span> <span word="incoming">incoming</span> <span word="Jews">Jews</span>, <span word="more">more</span> <span word="than">than</span> 20,000 <span word="of">of</span> <span word="whom">whom</span> <span word="fled">fled</span> <span word="there">there</span> <span word="to">to</span> <span word="escape">escape</span> <span word="Nazi">Nazi</span> <span word="Europe">Europe</span>. 巴尔-贾勒为我们讲述上海的故事。在那场针对犹太人的大屠杀中,上海是犹太人最后的避难所。他说:“任何其他城市拯救的犹太人都没有上海多。”当其他国家对犹太人关上大门的时候,只有上海(当时已在日本控制下)不要求犹太人提供入境签证,也不限制犹太人入境总人数。当时,为逃离纳粹控制下的欧洲,总计有逾两万犹太人来到了上海。 <span word="Shanghai">Shanghai</span> <span word="was">was</span> <span word="no">no</span> <span word="promised">promised</span> <span word="land">land</span>, <span word="even">even</span> <span word="so">so</span>. <span word="At">At</span> <span word="the">the</span> <span word="urging">urging</span> <span word="of">of</span> <span word="the">the</span> <span word="Gestapo">Gestapo</span>, <span word="Japanese">Japanese</span> <span word="forces">forces</span> <span word="confined">confined</span> <span word="stateless">stateless</span> <span word="Jews">Jews</span> <span word="into">into</span> <span word="Shanghai">Shanghai</span>’<span word="s">s</span> <span word="own">own</span> <span word="version">version</span> <span word="of">of</span> <span word="a">a</span> <span word="ghetto">ghetto</span>, <span word="in">in</span> <span word="the">the</span> <span word="Hongkou">Hongkou</span> <span word="district">district</span>, <span word="where">where</span> <span word="they">they</span> <span word="already">already</span> <span word="had">had</span> 100,000 <span word="Chinese">Chinese</span> <span word="neighbours">neighbours</span>. <span word="One">One</span> <span word="in">in</span> 10 <span word="did">did</span> <span word="not">not</span> <span word="survive">survive</span> <span word="the">the</span> <span word="war">war</span>, <span word="but">but</span> <span word="this">this</span> <span word="was">was</span> <span word="through">through</span> <span word="no">no</span> <span word="fault">fault</span> <span word="of">of</span> <span word="their">their</span> <span word="hosts">hosts</span>: <span word="they">they</span> <span word="died">died</span> <span word="of">of</span> <span word="diseases">diseases</span> <span word="they">they</span> <span word="shared">shared</span> <span word="with">with</span> <span word="their">their</span> <span word="cheek">cheek</span>-<span word="by">by</span>-<span word="jowl">jowl</span> <span word="local">local</span> <span word="neighbours">neighbours</span>, <span word="or">or</span> <span word="at">at</span> <span word="their">their</span> <span word="own">own</span> <span word="hands">hands</span> <span word="when">when</span> <span word="they">they</span> <span word="could">could</span> <span word="bear">bear</span> <span word="no">no</span> <span word="more">more</span> <span word="poverty">poverty</span> <span word="and">and</span> <span word="hunger">hunger</span>. <span word="But">But</span> <span word="there">there</span> <span word="were">were</span> <span word="no">no</span> <span word="concentration">concentration</span> <span word="camps">camps</span> <span word="and">and</span> <span word="no">no</span> <span word="organised">organised</span> <span word="extermination">extermination</span> <span word="of">of</span> <span word="Jews">Jews</span> <span word="in">in</span> <span word="Shanghai">Shanghai</span> – <span word="a">a</span> <span word="rare">rare</span> <span word="human">human</span> <span word="rights">rights</span> <span word="story">story</span> <span word="where">where</span> <span word="China">China</span> <span word="ends">ends</span> <span word="up">up</span> <span word="on">on</span> <span word="the">the</span> <span word="right">right</span> <span word="side">side</span> <span word="of">of</span> <span word="history">history</span>. 即便如此,犹太人在上海也并非高枕无忧。在盖世太保的敦促下,日军开始把来自沦陷国的犹太人限制于上海市虹口区的一个聚居区,让他们与10万名中国邻居挤在一起。区域内的犹太人有十分之一未能活着看到战争结束,但这不怪为他们提供容身之地的上海。他们要么死于疾病(被紧邻的上海邻居们传染),要么死于自杀(因为无法继续忍受贫困与饥饿)。但上海没有集中营,也没有任何有组织的清洗犹太人活动。在这段有关人权的历史章节中,中国罕有地站在了正义的一边。 <span word="Mr">Mr</span> <span word="Bar">Bar</span>-<span word="Gal">Gal</span> <span word="takes">takes</span> <span word="us">us</span> <span word="to">to</span> <span word="one">one</span> <span word="of">of</span> <span word="the">the</span> <span word="alleyways">alleyways</span> <span word="of">of</span> <span word="that">that</span> <span word="ghetto">ghetto</span>, <span word="where">where</span> <span word="two">two</span> <span word="men">men</span> <span word="can">can</span> <span word="scarcely">scarcely</span> <span word="walk">walk</span> <span word="abreast">abreast</span>, <span word="where">where</span> <span word="multiple">multiple</span> <span word="families">families</span> <span word="still">still</span> <span word="crowd">crowd</span> <span word="into">into</span> <span word="dark">dark</span>, <span word="dank">dank</span>, <span word="tenement">tenement</span>-<span word="style">style</span> <span word="houses">houses</span> <span word="that">that</span> <span word="can">can</span> <span word="have">have</span> <span word="changed">changed</span> <span word="little">little</span> <span word="since">since</span> <span word="the">the</span> <span word="remaining">remaining</span> <span word="Jews">Jews</span> <span word="moved">moved</span> <span word="out">out</span> <span word="of">of</span> <span word="them">them</span> <span word="after">after</span> <span word="the">the</span> <span word="Communist">Communist</span> <span word="party">party</span> <span word="won">won</span> <span word="power">power</span> <span word="in">in</span> 1949. 巴尔-贾勒带我们来到当年上海犹太区里的一条巷子。那条巷子窄得几乎无法容纳两个人在里面并排行走,两旁的房屋光线昏暗、阴冷潮湿、简陋至极,却仍容纳了好几户家庭。自共产党在1949年夺取政权、犹太人搬离以来,这些房屋一直大体维持着原貌。 <span word="Today">Today</span>, <span word="perhaps">perhaps</span> 5,000-6,000 <span word="Jews">Jews</span> <span word="make">make</span> <span word="their">their</span> <span word="home">home</span> <span word="in">in</span> <span word="the">the</span> <span word="city">city</span>, <span word="says">says</span> <span word="Mr">Mr</span> <span word="Bar">Bar</span>-<span word="Gal">Gal</span>. <span word="So">So</span> <span word="when">when</span> <span word="the">the</span> <span word="Jewish">Jewish</span> <span word="high">high</span> <span word="holy">holy</span> <span word="days">days</span> <span word="rolled">rolled</span> <span word="round">round</span> <span word="this">this</span> <span word="month">month</span>, <span word="a">a</span> <span word="couple">couple</span> <span word="of">of</span> <span word="hundred">hundred</span> <span word="of">of</span> <span word="them">them</span> <span word="chose">chose</span> <span word="to">to</span> <span word="celebrate">celebrate</span> <span word="at">at</span> <span word="Ohel">Ohel</span> <span word="Rachel">Rachel</span>, <span word="built">built</span> <span word="in">in</span> 1920 <span word="by">by</span> <span word="Baghdadi">Baghdadi</span> <span word="tycoon">tycoon</span> <span word="Jacob">Jacob</span> <span word="Sassoon">Sassoon</span>, <span word="and">and</span> <span word="named">named</span> <span word="after">after</span> <span word="his">his</span> <span word="wife">wife</span>. 巴尔-贾勒说,如今在上海安家的犹太人大约有5000至6000人。因此,在上月的犹太新年时,有几百名犹太人选择在拉结会堂庆祝节日。拉结会堂建于1920年,建造者是巴格达犹太人大亨雅各布沙逊(<span word="Jacob">Jacob</span> <span word="Sassoon">Sassoon</span>),他用自己妻子的名字命名了这个会堂。 <span word="Rhonda">Rhonda</span> <span word="Levin">Levin</span> <span word="was">was</span> <span word="there">there</span>, <span word="on">on</span> <span word="the">the</span> <span word="eve">eve</span> <span word="of">of</span> <span word="the">the</span> <span word="new">new</span> <span word="Jewish">Jewish</span> <span word="year">year</span> 5774, <span word="sitting">sitting</span> <span word="in">in</span> <span word="the">the</span> <span word="section">section</span> <span word="reserved">reserved</span> <span word="for">for</span> <span word="women">women</span> <span word="in">in</span> <span word="the">the</span> <span word="cavernous">cavernous</span> <span word="house">house</span> <span word="of">of</span> <span word="worship">worship</span>, <span word="where">where</span> <span word="a">a</span> <span word="row">row</span> <span word="of">of</span> <span word="artificial">artificial</span> <span word="elephant">elephant</span> <span word="ear">ear</span> <span word="plants">plants</span> <span word="runs">runs</span> <span word="straight">straight</span> <span word="down">down</span> <span word="the">the</span> <span word="centre">centre</span> <span word="to">to</span> <span word="keep">keep</span> <span word="the">the</span> <span word="men">men</span> <span word="away">away</span> <span word="from">from</span> <span word="their">their</span> <span word="womenfolk">womenfolk</span>. <span word="And">And</span> <span word="at">at</span> <span word="the">the</span> <span word="dinner">dinner</span> <span word="afterwards">afterwards</span>, <span word="over">over</span> <span word="apples">apples</span> <span word="dipped">dipped</span> <span word="in">in</span> <span word="honey">honey</span> <span word="and">and</span> <span word="other">other</span> <span word="traditional">traditional</span> <span word="foods">foods</span>, <span word="she">she</span> <span word="explained">explained</span> <span word="her">her</span> <span word="theory">theory</span> <span word="of">of</span> <span word="the">the</span> <span word="relationship">relationship</span> <span word="between">between</span> <span word="Jews">Jews</span> <span word="and">and</span> <span word="Chinese">Chinese</span> – <span word="a">a</span> <span word="theory">theory</span> <span word="I">I</span> <span word="heard">heard</span> <span word="repeatedly">repeatedly</span> <span word="that">that</span> <span word="night">night</span>. 在犹太历5774年新年前夕,朗达莱文(<span word="Rhonda">Rhonda</span> <span word="Levin">Levin</span>)就在拉结会堂,坐在专门的女宾席。在巨大的会堂中央,摆着一排人造绿叶植物,将男宾席和女宾席分隔开。在仪式后的晚餐上,莱文一边吃着蜜汁苹果和其他犹太传统食品,一边表达她对犹太人与中国人关系的理解——同样的见解我在那天晚上听过许多次。 “<span word="To">To</span> <span word="me">me</span> <span word="the">the</span> <span word="Chinese">Chinese</span> <span word="are">are</span> <span word="just">just</span> <span word="like">like</span> <span word="the">the</span> <span word="Jews">Jews</span>,” <span word="said">said</span> <span word="Ms">Ms</span> <span word="Levin">Levin</span>, <span word="who">who</span> <span word="said">said</span> <span word="she">she</span> <span word="was">was</span> “<span word="in">in</span> <span word="town">town</span> <span word="on">on</span> <span word="a">a</span> <span word="trade">trade</span> <span word="fair">fair</span>”. “<span word="Hardworking">Hardworking</span>, <span word="good">good</span> <span word="at">at</span> <span word="business">business</span>, <span word="focused">focused</span> <span word="on">on</span> <span word="family">family</span>,” <span word="she">she</span> <span word="said">said</span>, <span word="while">while</span> <span word="another">another</span> <span word="tablemate">tablemate</span> <span word="opined">opined</span> <span word="that">that</span>, <span word="per">per</span> <span word="head">head</span>, <span word="Chinese">Chinese</span> <span word="and">and</span> <span word="Jews">Jews</span> <span word="have">have</span> <span word="more">more</span> <span word="Nobel">Nobel</span> <span word="Prizes">Prizes</span> <span word="than">than</span> <span word="the">the</span> <span word="average">average</span> <span word="guy">guy</span>, <span word="too">too</span>. <span word="Those">Those</span> <span word="are">are</span> <span word="the">the</span> <span word="same">same</span> <span word="stereotypes">stereotypes</span> <span word="some">some</span> <span word="people">people</span> <span word="hold">hold</span> <span word="against">against</span> <span word="Jews">Jews</span> – <span word="but">but</span> <span word="here">here</span> <span word="they">they</span> <span word="are">are</span> <span word="seen">seen</span> <span word="as">as</span> <span word="a">a</span> <span word="good">good</span> <span word="thing">thing</span>. 自称目前“在这里参加一个贸易展会”的莱文说:“我觉得,中国人跟犹太人很像,都勤劳肯干,有经商头脑,家庭观念重。”桌上另外一人提到,中国人和犹太人获得诺贝尔奖的比例也高于各民族平均水平。这些对犹太人的程式化认识正是某些人反犹的理由,但在中国,这些特点都被视为优点。 <span word="At">At</span> <span word="the">the</span> <span word="end">end</span> <span word="of">of</span> <span word="the">the</span> <span word="day">day</span>, <span word="and">and</span> <span word="for">for</span> <span word="whatever">whatever</span> <span word="reason">reason</span>, <span word="China">China</span> <span word="has">has</span> <span word="a">a</span> <span word="lot">lot</span> <span word="of">of</span> <span word="time">time</span> <span word="for">for</span> <span word="Jews">Jews</span> <span word="and">and</span> <span word="Jews">Jews</span> <span word="have">have</span> <span word="a">a</span> <span word="lot">lot</span> <span word="of">of</span> <span word="time">time</span> <span word="for">for</span> <span word="China">China</span>. <span word="And">And</span> <span word="now">now</span> <span word="that">that</span> <span word="China">China</span> <span word="has">has</span> <span word="figured">figured</span> <span word="out">out</span> <span word="that">that</span> <span word="there">there</span> <span word="are">are</span> <span word="plenty">plenty</span> <span word="of">of</span> <span word="tourist">tourist</span> <span word="renminbi">renminbi</span> <span word="to">to</span> <span word="be">be</span> <span word="made">made</span> <span word="from">from</span> <span word="the">the</span> <span word="story">story</span> <span word="of">of</span> <span word="the">the</span> <span word="Jews">Jews</span> <span word="of">of</span> <span word="Shanghai">Shanghai</span> – <span word="and">and</span> <span word="the">the</span> <span word="Chinese">Chinese</span> <span word="who">who</span> <span word="saved">saved</span> <span word="them">them</span> – <span word="there">there</span> <span word="seems">seems</span> <span word="a">a</span> <span word="good">good</span> <span word="chance">chance</span> <span word="that">that</span> <span word="the">the</span> <span word="mutual">mutual</span> <span word="admiration">admiration</span> <span word="society">society</span> <span word="will">will</span> <span word="endure">endure</span> <span word="even">even</span> <span word="into">into</span> 5775, <span word="and">and</span> <span word="beyond">beyond</span>. 最终,无论如何,中国很重视犹太人,犹太人也很重视中国。而如今既然中国已经发现,“在上海的犹太人”(以及挽救了许多犹太人的中国人)是个不错的噱头,能够让游客大掏腰包,两个民族的这种相互欣赏,看上去很有可能会持续到犹太历5775年,并一直持续下去。</p>
页:
[1]